Category: Մայրենի

Ոզնիներ- Ոզնիները բավական անսովոր արարածներ են: Ոզնիների մասին հետաքրքիր փաստերը բազմաբնույթ են և բազմազան: Այս կենդանիները Երկրի վրա հայտնվել են մոտ 15 միլիոն տարի առաջ: Աշխարհում կա ոզնիի մոտ 17 տեսակ: Ոզնին միջատակեր կենդանի է, բայց ուտում է նաև մրգեր, բանջարեղեններ, շատ է սիրում կաթ խմել: Ոզնու մարմնի վրա կա մոտ 10,000 ասեղ: Այդ ասեղները թարմացվում են երեք տարին մեկ անգամ: Ասեղները ոզնու վրա աճում են շուրջ մեկ տարի: Ոզնիների մասին կա սխալ կարծիք, թե նրանք մկների որսորդ են։ Իրականում դա անհնար է, որովհետև ոզնին երբեք չի կարողանա հասնել մկան հետևից: Ոզնիները մի փոքր կույր են, բայց նրանք շատ լավ տարբերում են գույները: Վտանգի ժամանակ ոզնին վերածվում է փշոտ գնդակի։ Ոզնիները ունեն բնական հակաթույն ամենավտանգավոր թույների նկատմամբ ինչպիսին են մկնդեղը և սնդիկի թույնը։ Ոզնիները ձմռանը 128 օրով քուն են մտնում։ Ձմեռելու ժամանակ ոզնին կորցնում է իր սեփական քաշի մեծ քանակությունը, հետեւաբար, արթնանալուց հետո նա սկսում է ուտել: Երբ ոզնիները սկսում են բարկանալ, նրանք ծիծաղելի փնթփնթում են: Ոզնիները ծնվում են ամբողջովին կույր և առանց ասեղների: Նորածին ոզնիների աչքերը բացվում են միայն 16-րդ օրը: Ոզնիները լողալ գիտեն, բայց վախենում են ջրից։

Առաջադրանքներ

1․ Եթե նոր ծնված ոզնուն բռնես, մատներդ կծակի՞։
Եթե ես ոզնին բռնեմ ոզնին իմ մատերը չեն ծաքելու։
2․ Եթե ոզնին ընկնի լողավազանի մեջ ի՞նչ կլինի։
Ոզնին միքիչ գլողալ հետո գվախենա և ջրից կելնի։
3․ Ճի՞շտ է այն պնդումը, թե ոզնիները մկների լավ որսորդներ են։
Ոզնիների մասին կա սխալ կարծիք, թե նրանք մկների որսորդ են։
Ոզնիները չեն գարող բռնել մկներին որևհետև իրենք ավելի արագ են։
4․ Ճի՞շտ է, որ ոզնու ասեղները աճում են ու ամբողջ կյանքում դրանք մնում են։
Ասեղները ոզնու վրա աճում են շուրջ մեկ տարի:
5․ Հետևյալ բառերին այնպիսի վերջավորություն տուր, որ պատասխանեն ինչի՞ն հարցին՝ ոզնի – ոզնուն, գույն – գույնին, ձմեռ – ձմռան, աչք – աչքին, տարի – տարուն, ասեղ – ասեղին, միրգ – մրգին։

Մրջյուններ— Երկրի վրա կան 12000 տարբեր տեսակի մրջյուններ։ Դրանցից ամենափոքրերի երկարությունը կազմում է ընդամենը 0,07 սանտիմետր, իսկ ամենամեծը հասնում է 5 սանտիմետրի։ Մրջյունները մոտ 110-130 միլիոն տարի առաջ առաջացել են իշամեղուների նման միջատներից: Նրանք ապրել են դինոզավրերի հետ կողք կողքի, բայց ի տարբերություն այս հսկաների, չեն վերացել։ Մրջյունները ապրում են շատ մեծ խմբերով, որոնք կոչվում են գաղութներ։ Դրանցում կարող են ապրել մինչև մի քանի միլիոն մրջյուն: Գիտնականները հաշվարկել են, որ մոլորակի վրա յուրաքանչյուր մարդուն հասնում է մեկ միլիոն մրջյուն։ Մրջյունների կյանքը բավական երկար է տևում։ Աշխատող մրջյունները ապրում են մինչև 3 տարի, մինչդեռ թագուհի մրջյունը կարող է թագավորել մինչև 30 տարի։ Մրջյուն թագուհին ոչինչ չի անում, բացի ձու ածելուց։ Նրա մասին հոգալը բանվոր մրջյունների պարտականությունն է։ Հետաքրքիր է, որ մրջյունները կարող են ծառաներ ունենալ։ Մրջյունների գաղութների միջև եղած պատերազմների արդյունքում գերի ընկած մրջյուններին ստիպում են աշխատել։ Գիտնականները կարծում են, որ մրջյուններն կարող են իրենցից 5000 անգամ ավելի ծանր առարկաներ բարձրացնել և տանել: Համեմատության համար եթե վերցնենք 50 կիլոգրամ կշռող մարդուն, ապա նա պետք է տաներ 250 000 կիլոգրամանոց բեռ։

Առաջադրանքներ

1․ Քո կարծիքով ի՞նչն է պատճառը, որ աշխատավոր մրջյունները ապրում են երեք տարի, իսկ թագուհի մրջյունը՝ 30 տարի։
Թագուհի մրջյունը ապրում է 30 տարի ավել որևհետև իրենք ավելի ուժեղ են մրջյուններից։
2․ Ինչպե՞ս են կոչվում մրջյունների մեծ ընտանիքները և դրանցում մինչև քանի՞ մրջյուն կարող է ապրել։
Մրջյունները ապրում են շատ մեծ խմբերով, որոնք կոչվում են գաղութներ։
3․ Ե՞րբ են առաջացել մրջյունները։
Մրջյունները մոտ 110-130 միլիոն տարի առաջ առաջացել են իշամեղուների նման միջատներից:
4․ Տեքստից դուրս գրեք հոգնակի թվով դրված 5 գոյական, դրանք դրեք ուղիղ ձևով, ընդգծեք հոգնակիի վերջավորությունները։
Մրջյուններ – մրջյուն, իշամեղուներ – իշամեղու, հսկաներ – հսկա, գաղութներ – գաղութ, պատերազմներ – պատերազմ։
5․ Սևով նշված բայերը օգտագործեք մենք դերանվան հետ։
կազմում է – կազմում ենք, առաջացել են – առաջացել ենք, հաշվարկել են – հաշվարկել ենք, հասնում է – հասնում ենք, ապրում են – ապրում ենք, կարող են – կարող ենք, ստիպում են – ստիպում ենք։

Կիտրոն— Կիտրոնի ծննդավայրը համարվում է Հնդկաստանն ու Չինաստանը։ Հնում կիտրոնը կոչվում էր հնդկական խնձոր։ Եվրոպան առաջին անգամ ծանոթացավ բաց դեղին, թթու մրգի հետ արաբների շնորհիվ, որոնք 11-րդ դարում դրանք բերեցին Իսպանիա: Կիտրոնը Ամերիկա եկավ, ինչպես շատ այլ բաներ, Քրիստոֆեր Կոլումբոսի շնորհիվ, և 16-րդ դարից այն սկսեց աճեցնել Ֆլորիդայում։ Ամերիկացիները շատ արագ գնահատեցին կիտրոնի բուժիչ հատկությունները և սկսեցին ցիտրուսը վաճառել այն ժամանակվա մեկ հատի համար աներևակայելի բարձր գնով՝ 1 դոլար։ 17-րդ դարում Ռուսաստանում կիտրոններ չկային, դրանք կարող էին ուտել միայն հարուստները. նրանք Հոլանդիայից աղ դրած կիտրոններ էին պատվիրում։ Այժմ կիտրոնը սովորական արտադրանք է, որն աճեցվում է շատ երկրներում՝ ԱՄՆ-ում, Իսպանիայում, Հունաստանում, Իտալիայում, Իսրայելում, Թուրքիայում և շատ այլ երկրներում: Ամեն տարի ամբողջ աշխարհում հավաքվում է 14 միլիոն տոննա կիտրոն։ Կիտրոնների մեծ մասը հավաքվում է Մեքսիկայում և Հնդկաստանում: Կիտրոնի մասին տարբեր լեգենդներ են շրջանառվում. Ասում են, որ Հին Հունաստանում թունավոր օձի խայթոցով մահապատժի դատապարտված հանցագործներից մեկը ողջ է մնացել, որովհետև խայթոցից անմիջապես հետո կիտրոնի հյութ է խմել, որը նրան պաշտպանել է օձի թույնից։ Սակայն, չնայած կիտրոնի օգտակարությանը, ոչ բոլորն են կարող ընդունել նրա ակտիվ թթու համը։

Առաջադրանքներ

1․ Ո՞վ է կիտրոնը բերել Ամերիկա։
Կիտրոնը Ամերիկա եկավ, ինչպես շատ այլ բաներ, Քրիստոֆեր Կոլումբոսի շնորհիվ, և 16-րդ դարից այն սկսեց աճեցնել Ֆլորիդայում։
2․ Ի՞նչ լեգենդ է հայտնի կիտրոնի մասին։
Կիտրոնի մասին տարբեր լեգենդներ են շրջանառվում. Ասում են, որ Հին Հունաստանում թունավոր օձի խայթոցով մահապատժի դատապարտված հանցագործներից մեկը ողջ է մնացել, որովհետև խայթոցից անմիջապես հետո կիտրոնի հյութ է խմել, որը նրան պաշտպանել է օձի թույնից։
3․ Ըստ քեզ կիտրոնն ի՞նչ օգտակար հատկություններ ունի։
Օգտակար է լինում սմուվիում գամ շեյքում։
4․ Սևով ընդգծված բայերը դուրս գրիր և օգտագործիր դու և դուք դերանունների հետ։
կոչվում էր – դու կոչվում էիր, դուք կոչվում էիք, բերեցին – դու բերեցիր, դուք բերեցիք, գնահատեցին – դու գնահատեցիր, դուք գնահատեցիք, էին պատվիրում – դու պատվիրում ես, դուք պատվիրում եք, հավաքվում է – դու հավաքվում ես, դուք հավաքվում եք է խմել – դու խմել է, դուք խմել ես, են կարող – դու կարող ես, դուք կարող եք։
5․ դեղինով նշված բառերը բառակազմորեն վերլուծեք։
Ամերիկացի – Ամերիկա + ցի, սովորական – սոոր + ական, մահապատժի – մահ + պատիժի, թունավոր – թույն + ավոր, հանցագործ – հանց + ա + գործ։

Կոլիբրի— Շատերը կարծում են, որ կոլիբրին «փետրավոր» դասի ամենափոքր թռչունն է, թեև դա ճիշտ չէ։ Կոլիբրիների միայն մեկ տեսակ է պատկանում այս սահմանմանը, որը կոչվում է մեղու կոլիբրի: Աշխարհում հայտնի են կոլիբրիների տարբեր տեսակներ, որոնք բավական բազմազաեն։ Կոլիբրիների մեղու տեսակը համարվում է ամենափոքրն ամբողջ ընտանիքից, քանի որ երկարությունը հասնում է 5․5 սմ-ի, իսկ քաշը՝ 1․5 գրամից մի փոքր ավել է: Փոքրիկ կոլիբրին հանդիպում է բացառապես Կուբայում: Ամենամեծ տեսակը համարվում է հսկա կոլիբրին, քանի որ նրա մարմնի երկարությունը հասնում է 20 սմ-ի։ Այս տեսակը հանդիպում է Հարավային Ամերիկայում։ Թռչունն ունի ուղիղ, բայց երկար կտուց և պոչ, որը հիշեցնում է պատառաքաղ։ Կոլիբրիները շատ թույլ ոտքեր ունեն, ինչի պատճառով նրանք չեն կարողանում քայլել և անընդհատ թռչում են։ Այդ պատճառով մարդկանց մոտ այնպիսի տպավորություն է ստեղծվում, որ այս թռչունները երբեք չեն հոգնում։ Ավելին, նրանք թռչում են ցանկացած ուղղությամբ և կարողանում են ուղղաթիռի նման օդում մնալ։ Նրանց թևերը վայրկյանում մոտավորապես 55 թափահարում են անում: Թևերն այնքան արագ են շարժվում, որ դրանք չեն երևում, ինչպես թռիչքի ժամանակ չեն երևում մեղվի թևերը: Հսկա կոլիբրիները զարգացնում են ժամում մոտ 115 կիլոմետր արագություն, ինչը ռեկորդային է թռչունների շրջանում։ Միջին հաշվով, կոլիբրիները վայրկյանում մոտ 90 անգամ թափահարում են իրենց թևերը: Կոլիբրիները միակ թռչուններն են, որոնք կարող են հետ թռչել։ Դա պայմանավորված է նրանց թևերի հատուկ կառուցվածքով:

Առաջադրանքներ՝

1. Կոլիբրիները ինչո՞ւ են անընդհատ թռչում։
   Կոլիբրիները շատ թույլ ոտքեր ունեն, ինչի պատճառով նրանք չեն կարողանում քայլել և անընդհատ թռչում են։
2. Սևով ընդգծված բայերը դի’ր ուղիղ ձևով։
   հասնում – հասնել, համարվում – համարել, հանդիպում – հանդիպել, հիշեցնում – հիշեցնել, թռչում – թռչել, անում – անել, զարգացնում – զարգացել, թափահարում – թափահարել, պայմանավորված – պայմանավորել։
3. Տեքստում դեղինով ընդգծված գոյականները դարձրո’ւ եզակի:
   Կոլիբրիներ – կոլիբ, ոտքեր – ոտք, Թևեր – թև, թռչուններ – թռչուն։
4. Տեքստի թվերը գրի’ր բառերով:
   5․5 – հինգ ամբողջ հինգ, 1․5 – մեկ ամբողջ հինգ, 20 – քսան, 55 – հիսունհինգ, 115 – հարյուր տասնհինգ, 90 – իննսուն:
5. Մեղու կոլիբրին քանի սանտիմետր է։
   5.5 սանտիմետր։

Ընձուղտ- Ընձուղտները միակ կենդանիներն են, որոնք չեն կարողանում հորանջել։ Մարդն իր կյանքում միջին հաշվով հորանջում է մոտ 250 հազար անգամ։ Բայց ընձուղտն այդպիսին չէ։ Նա իր ողջ կյանքում ոչ մի անգամ չի հորանջել։ Ընձուղտները կարող են հառաչել, սուլել, մռնչալ և սուլել: Նրանք օգտագործում են այս ամբողջ հնչյունները իրենց հարազատների հետ շփվելու համար: Ընձուղտի տարիքը կարելի է որոշել մաշկի բծերի գույնով. որքան դրանք մուգ են, այնքան մեծ է կենդանին: Ընձուղտի մաշկի նախշը յուրահատուկ է, ինչպես մարդկային մատնահետքերը։ Ընձուղտի լեզվի երկարությունը մոտ 50 սանտիմետր է։ Շատ երկար է նաև ընձուղտի պոչը, այն կարող է հասնել 2,5 մետրի: Ընձուղտներն ունեն ցամաքային կաթնասունների ամենամեծ սիրտը, որը կշռում է մինչև 11 կգ: Երիտասարդ ընձուղտների մայրերը հաճախ մանկապարտեզ են կազմակերպում. մեկ չափահաս էգ մնում է ձագերին խնամելու, իսկ մյուսները գնում են ուտելիք բերելու: Ընձուղտի միակ թշնամի առյուծներն են, որոնցից նրանք  պաշտպանվում են իրենց ուժեղ և երկար ոտքերի սմբակներով։ Օրվա 16-ից 20 ժամվա ընթացքում ընձուղտները նվիրում են ուտելուն: Ծնվելուց մեկ ժամ անց ընձուղտի հորթը սկսում է քայլել։

Առաջադրանքներ

1․ Ինչպե՞ս կարելի է որոշել ընձուղտի տարիքը։
Ընձուղտի տարիքը կարելի է որոշել մաշկի բծերի գույնով. որքան դրանք մուգ են, այնքան մեծ է կենդանին:
2․ Ո՞ր կենդանիներն են ընձուղտների թշնամիները և ինչպե՞ս են ըձուղտները դրանցից պաշտպանվում։
Ընձուղտի միակ թշնամի առյուծներն են, որոնցից նրանք  պաշտպանվում են իրենց ուժեղ և երկար ոտքերի սմբակներով։
3․ Հետևյալ բառակապակցությունների իմաստն այլ ձևով արտահայտիր՝ մի ժամ անց – մի ժամից, երեք ժամ անց – երեք ժամից, ութ ժամ անց – ութ ժամից, հինգ օր անց – հինգ օրից, երկու տարի անց – երկու տարուց, վեց ամիս անց – վեց ամսից։
4․ Տեքստում ընդգծված բայերը դուրս գրիր, դրանք օգտագործիր ես դերանվան հետ և փոխիր վերջավորությունները, օրինակ՝ հիշում ենք- ես հիշում եմ։
հորանջում է – ես հորանվում եմ, օգտագործում են – ես օգտագերծում եմ, ունեն ես ունեմ, գնում են – ես գնում եմ, պաշտպանվում են – ես պաշտպանվում եմ, նվիրում են – ես նվիրում եմ, սկսում է ես սկսում եմ։
5․ Օրվա մեծ մասն ընձուղտներն ինչո՞վ են զբաղված։
Օրվա 16-ից 20 ժամվա ընթացքում ընձուղտները նվիրում են ուտելուն: Ծնվելուց մեկ ժամ անց ընձուղտի հորթը սկսում է քայլել։

Լեգո— Լեգո սիրում են բոլորը՝ մեծից փոքր: Անգամ մեծահասակները տարիներ են ծախսում Լեգոյի կողմից թողարկվող հատուկ հավաքածուները ձեռք բերելու և ամենաբարդ կոնստրուկցիաները հավաքելու վրա, իսկ ֆիրման իր հերթին անընդհատ զարմացնում է ամենատարբեր տարիքի գնորդների համար նախատեսված Լեգոներով: Լեգո ընկերությունը հիմնադրվել է 1932 թ. և սկզբում զբաղվում էր փայտյա խաղալիքների արտադրությամբ: «LEGO» անվանումն առաջացել է դանիական «Leg godt» արտահայտությունից, որը թարգմանաբար նշանակում է «լավ խաղալ»: Կոնստրուկտորի թողարկման առաջին պատենտը ստացվել է միայն 1958 թվականին:  Լեգոյի 37 գործարաններում աշխատում է ավելի քան 8000 մարդ, որոնց կեսը՝ Դանիայում: Լեգոյի գործարանում կա հատուկ պահեստ, որտեղ յուրաքանչյուր թողարկված հավաքածուից մեկ հատ պահվում է: Չնայած նրան, որ տասնյակ տարիներ են անցել առաջին Լեգոների թողարկումից, միևնույն է, բոլոր դետալները իրար հեշտ են միանում՝ անկախ արտադրման տարեթվից: Lego-ի բոլոր հավաքածուների մարդուկների գլխին կա փոքրիկ անցք: Դա արված է նրա համար, որպեսզի եթե հանկարծ երեխան պատահմամբ խաղալիքը կուլ տա, կարողանա այդ անցքով շնչել: Աշխարհում կառուցված է Լեգոլենդի 6 այգի. սրանք զվարճանքի կենտրոններ են, որտեղ կարելի է մեծ Lego բլոկներից տներ կառուցել։

Առաջադրանքներ

1․ Ի՞նչ է նշանակում լեգո բառը։
«LEGO» անվանումն առաջացել է դանիական «Leg godt» արտահայտությունից, որը թարգմանաբար նշանակում է «լավ խաղալ»:
2․ Լեգոյի մարդուկների գլխին ինչի՞ համար են անցք անում։
Lego-ի բոլոր հավաքածուների մարդուկների գլխին կա փոքրիկ անցք:
3․ Տեքստից դուրս գրեք հոգնակի 6 գոյական, ընդգծեք դրանց հոգնակիի վերջավորությունը և դարձրեք եզակի։
Լեգո – Լեգոներ
մեծահասակներ – մեծահասակ
հավաքածուներ – հավաքած
դետալներ – դետալ
մարդուկներ – մարդուկ
տարիներ – տարի
4․ Տեքստում գրված թվականները գրեք տառերով, հիշեք, որ մինչև 99 թվականները գրվում են միասին, իսկ դրանից հետո՝ առանձին։
Լեգո ընկերությունը հիմնադրվել է 1932 թ. և սկզբում զբաղվում էր փայտյա խաղալիքների արտադրությամբ:

1932 – հազար իննհարյուր եռեսուն երկու։
5․ Դու ունե՞ս լեգո, ի՞նչ ես սիրում լեգոյով հավաքել։
Այո ես լեգո ունեմ բայց ես չեմ սիրեմ լեգոնորը ես շա՜տ ունեմ բայց իմ եղբայրներն են օգտագործում։

Անապատ— Անապատները հետաքրքրաշարժ էկոհամակարգեր են, որոնք հաճախ ընկալվում են որպես ամայի տարածքներ, բայց իրականում անապատները ավելին են քան ավազոտ տարածքները, ուր միայն կակտուսներ են աճում։ Հակառակ տարածված կարծիքի, ոչ բոլոր անապատներն են տաք և չոր: Որոշ անապատներ ունեն սառը կլիմա, այդպիսի անապատ է Գոբի անապատը։ Գոբի անապատը գտնվում է հյուսիսային Չինաստանում և Մոնղոլիայում և մեծությամբ հինգերորդ անապատն է աշխարհում։ Բացի այդ, մոլորակի վրա կան երկու բևեռային անապատներ՝ Անտարկտիդայի անապատը և Արկտիկայի անապատը: Այս երկու բևեռային անապատները աշխարհի ամենացուրտ անապատներն են։ Անտարկտիկայի անապատը մոլորակի ամենամեծ անապատն է, որը զբաղեցնում է ավելի քան 14 միլիոն քառակուսի կիլոմետր տարածք, մինչդեռ Արկտիկայի անապատը զբաղեցնում է ավելի քան 5 միլիոն քառակուսի կիլոմետր տարածք: Անապատների ամենահետաքրքիր կողմերից մեկը հայտնի է անապատի ծաղկում անվանումով: Անապատի ծաղկումը տեղի է ունենում հորդառատ անձրևներից պատճառով։ Անձրևներից հետո անապատն անսպասելի ծածկվում է կանաչով, որից անմիջապես հետո ծաղկում է՝ հանկարծակի վերածվելով  ծաղիկների գորգի․ սա անհավանական գեղեցիկ տեսարան է և կարող է տևել մի քանի շաբաթ։ Անապատի մյուս զարմանալի հատկությունը երգող ավազաթմբերն են։ Երբ քամին փչում է ավազաթմբերի վրայով, այն արձակում է մեղմ ձայն, որը նմանեցնում են երգի։ Դա պայմանավորված է նրանով, որ քամին ստիպում է ավազի հատիկներին շարժվել, իրար քսվել, որից էլ նման ձայն է առաջանում։

Առաջադրանքներ

1․ Ե՞րբ է անապատը ծաղկում և ինչքա՞ն ժամանակով։
Անձրևներից հետո անապատն անսպասելի ծածկվում է կանաչով, որից անմիջապես հետո ծաղկում է՝ հանկարծակի վերածվելով  ծաղիկների գորգի․ սա անհավանական գեղեցիկ տեսարան է և կարող է տևել մի քանի շաբաթ։
2․ Ինչպե՞ս են ավազաթմբերը երգում։
Անապատի մյուս զարմանալի հատկությունը երգող ավազաթմբերն են։ Երբ քամին փչում է ավազաթմբերի վրայով, այն արձակում է մեղմ ձայն, որը նմանեցնում են երգի։
3․ Ի՞նչ ցուրտ անապատներ գիտեք։
Այս երկու բևեռային անապատները աշխարհի ամենացուրտ անապատներն են։
4․ Ի՞նչ գիտես անապատների մասին, մի քանի բառով պատմիր։
Անապատները կարող են լինել շոք, դատարկ։
5․ Գրեք սևով նշված բառերի հականիշները։
Հետաքրքրաշարժ – անհետաքրքիր, տաք – սար, չոր – փափուկ, ամենացուրտ – ամենաշոք, հետո – նախքան, գեղեցիկ – տգեղ, զարմանալի – սովորական:

Շաքար— Շաքարավազը աշխարհում ամենատարածված մթերքներից մեկն է, որն օգտագործվում է որպես քաղցր հավելում մեր սիրելի ըմպելիքների և մթերքների համար: Նախկինում շաքարավազը դիտվում էր միայն որպես հավելում, որն օգտագործվում էր այլ մթերքների համը փոխելու համար, սակայն 19-րդ դարում գիտնականները սկսեցին ավելի ճշգրիտ ուսումնասիրել շաքարի հատկությունները եւ պարզեցին, որ այն առանձին նյութ է։ Այսօր շաքարավազը շատ մթերքների մեջ կարևոր բաղադրիչ է և ունի բազմաթիվ օգտակար հատկություններ: Շաքարի ճակնդեղից ստացված շաքարն աշխարհում շաքարի ամենատարածված տեսակն է։ Շաքարն օրգանիզմի համար արագ էներգիայի աղբյուր է։ Երբ շաքարը մտնում է օրգանիզմ, այն արագ տրոհվում է և վերածվում են էներգիայի: Այս գործընթացը տեղի է ունենում շատ արագ և թույլ է տալիս մարմնին արագ ձեռք բերել անհրաժեշտ էներգիա տարբեր ֆիզիկական և մտավոր առաջադրանքներ կատարելու համար, բայց շաքարի չափից շատ օգտագործումը կարող է հանգեցնել տարբեր առողջական խնդիրների, ինչպիսիք են գիրություն, շաքարախտ և սրտի հետ կապված խնդիրներ: Ուստի անհրաժեշտ է չափավոր քանակությամբ շաքար պարունակող մթերքներ օգտագործել և վերահսկել ձեր ընդհանուր սննդակարգը։ Մենք չգիտենք, բայց շաքարավազն օգտագործվում է շատ ապրանքների մեջ, նույնիսկ նրանց, որոնք քաղցր չեն համարվում։ Օրինակ՝ շաքարավազ են ավելացնում, տարբեր ոչ քաղցր պահանծոների, ապուրների մեջ։ Դրա շնորհիվ սնունդը ստանում է ավելի հաճելի համ։

Առաջադրանքներ

1․ Ինչի՞ց են շաքար ստանում։
Շաքարի ճակնդեղից ստացված շաքարն աշխարհում շաքարի ամենատարածված տեսակն է։
2․ Ըստ քեզ շաքարն օգտակա՞ր է, թե՞ վնասակար։ Պատասխանդ պատճառաբանիր։
Ինծ համար շաքարավազը օգտակար է քաղցրաուտելիքների համար է։
3․ Բառերի իմաստն այլ ձևով արտահայտիր՝ շաքարի մեջ – շարքարում, սենյակի մեջ – սենյակում, դասարանի մեջ – դասարանում, հացի մեջ – հացում, գետի մեջ – գետում, բնի մեջ բնում, կյանքի մեջ – կյանքում։
4․ Սևով նշված բառերը դրեք ուղիղ ձևով։
փոխելու – փոխել, օգտագործվում էր – ոգտագործել, ունի – ունենալ, ստանում է – ստանալ։
5․ Կ՞ան այնպիսի ուտելիքներ, որոնցում շաքար են ավելացնում, բայց դրանք քաղցր համ չունեն։
Օրինակ՝ շաքարավազ են ավելացնում, տարբեր ոչ քաղցր պահանծոների, ապուրների մեջ։

Խնձոր- Խնձորը ամենատարածված միրգն է աշխարհում, որովհետև չկա մի այնպիսի երկիր, որտեղ խնձոր չլինի։ Աշխարհում հայտնի են խնձորի 7500 տեսակներ, որոնք լինում են կանաչ, կարմիր կամ դեղին։ Կանաչ խնձորն ավելի շատ է պարունակում վիտամին C, քան կարմիր խնձորը: Խնձորը պետք է ուտել կեղեւով, քանի որ բոլոր սննդարար նյութերը գտնվում են կեղևի տակ։ Խնձորն ուտելիս անհրաժեշտ է հանել կտերը, որովհետև կուտը ստամոքսում թույն է արտադրում և  խիստ վտանգավոր է առողջության համար Խնձորը շատ օգտակար է մարդու առողջության համար, օրական ընդամենը 2 հատ խնձորը կարող է մաքրել մարդու արյունատար համակարգը խոլեստերինային բջիջներից։ Խնձորի թարմ հյութը հանգստացնում է մարդու նյարդերը, գիտնականները վստահ են, որ խնձորի բնական հյութը կարող է հանգստացնել նույնիսկ լացող երեխային: Խնձորն այրում է ճարպերը, որը շատ կարևոր է նրանց համար, ովքեր ցանկանում են նիհարել։ Խնձորի ամենօրյա օգտագործումը դրական է ազդում մազերի ու մաշկի առողջության վրա: Մարդկության պատմության մեջ խնձորը ամենից հաճախ հանդիպող միրգն է։ նախ՝ Ադամն ու Եվան խնձոր ուտելու պատճառով վտարվեցին դրախտից, Նյուտոնի գլխին խնձոր ընկավ, որ նա հորինեց ձգողականության մասին օրենքը, իսկ Ստիվ Ջոբսը իր աշխարահռչակ բրենդն անվանց խնձոր, որովհետև դա իր ամենասիրած միրգն էր։

Առաջադրանքներ

1․ Ինչո՞վ են խնձորներն օգտակար։
Խնձորնները օկտակար են որովհետև խնձորններում կան վիտամին C։
2․ Դու սիրո՞ւ ես խնձոր, ո՞ր գույնն ես ավելի շատ հավանում։
Ես Ավելի շատ սիրում եմ կանաչ խնձորներ։
3․ Ըստ Աստվածաշնչի խնձոր ուտելու համար ո՞վ է պատժվել և ո՞վ է նրանց պատժել։
Նախ՝ Ադամն ու Եվան խնձոր ուտելու պատճառով վտարվեցին դրախտից, Նյուտոնի գլխին խնձոր ընկավ, որ նա հորինեց ձգողականության մասին օրենքը, իսկ Ստիվ Ջոբսը իր աշխարահռչակ բրենդն անվանց խնձոր, որովհետև դա իր ամենասիրած միրգն էր։
4․ Խնձորի ո՞ր հատվածն է թունավոր։
Արյունատար համակարգը խոլեստերինային բջիջներից։
5․ Գրիր սևով նշված բառերի հականիշները։
հայտնի – անհայտնի, տակ – վրա, վտանգավոր անվտանգ, առողջության – վտանգություն, մաքրել – կեխտոտություն, թարմ – հին, բնական – վնաս, նիհարել – չաղանալ, դրական – բացահասակ։

Գնդիկավոր գրիչներ— Աշխարհի առաջին գնդիկավոր գրիչը ստեղծվել է Արգենտինայում 75 տարի առաջ։ Մինչև դա մարդիկ գրում էին թանաքի մեջ գրչածայրը թաթախելով և ստիպված էին իրենց հետ ամենուր տանել թանաքով լցված փոքրիկ ամանը։ Անգլերեն գրիչ բառն առաջացել է լատինական penna-ից, որը նշանակում է «թռչնի փետուր»: 1965 թվականից գնդիկավոր գրիչներ սկսեցին տարբեր երկրներում արտադրվել։ Բայց դպրոցներում դեռ արգելված էր դրանցով հետ գրել, «որ ձեռագիրը չփչանա»։ Որքան էլ որ գնդիկավոր գրիչով գրելը հարմար է, բայց տիեզերագնացները դա չեն օգտագործում, որովհետև տիեզերքում գնդիկավոր գրիչները չեն գրում։ Արտասահմանցի գիտնականները տիեզերքում օգտագործելու համար ստեղծել են թանկարժեք գրիչ, որը կարող է գրել զրոյական ձգողականության պայմաններում: Իսկ ռուս տիեզերագնացները օգտագործում են սովորական սև մատիտը։ 1 տարվա ընթացքում մարդը գրում է 3-4 գրիչ, իսկ լավ գրիչով միջինում կարելի է գրել 50000 բառ կամ 600 A4 էջ։ 1950 թվականից մինչև 2006 թվականը BIC-ը, որը գնդիկավոր գրիչների արտադրության մեջ ամենահայտնի կազմակերպությունն է,  վաճառել է 100 միլիարդ գրիչ ամբողջ աշխարհում և ընդգրկվել Գինեսի ռեկորդների գրքում:

Առաջադրանքներ

1․ Մինչև գնդիկավոր գրիչների հայտնվելը մարդիկ ինչո՞վ էին գրում։
Մինչև դա մարդիկ գրում էին թանաքի մեջ գրչածայրը թաթախելով և ստիպված էին իրենց հետ ամենուր տանել թանաքով լցված փոքրիկ ամանը։
2․ Անգլերեն գրիչ բառը լատիներեն ո՞ր բառից է առաջացել։
Անգլերեն գրիչ բառն առաջացել է լատինական penna-ից, որը նշանակում է «թռչնի փետուր»:
3․ Ընդգծված բառի ածանցն առանձնացրեք, դրանով նոր բառեր կազմեք՝ օգտվելով հետևյալ արմատներից․ պոչ, թև, գույն, ձև, գլուխ, լույս։
գնդիկավոր
պոչավոր, թևավոր, գունավոր, ձևավոր, գլխավոր, լուսավոր։
4․ Դեղինով նշված բառերը դրեք ուղիղ ձևով։
Աշխարհի – Աշխար, գրչածայրը – գրչած, երկրներում – երկիր, գրիչով  – գրիչ, տիեզերքում  – տիեզերք, ձգողականության  – ձգողկանություն, ռեկորդների – ռեկորդ։
5․ Արտասահմանցի գիտնականներն ի՞նչ թանկարժեք գրիչ էին ստեղծել։
Արտասահմանցի գիտնականները տիեզերքում օգտագործելու համար ստեղծել են թանկարժեք գրիչ, որը կարող է գրել զրոյական ձգողականության պայմաններում:
6․ Քեզ դուր է գալիս գրել գրիչո՞վ, թե՞ մատիտով։ Պատասխանդ պատճառաբանիր։
Ես ավելի շատ մատիտով եմ գրում բայց եթե ես մատիտ չունեմ ես գրիչով եմ գրում։
Բայց եթե մատիտ չունեմ գրիչով գգրեմ ինչու որևհետև գրիչով կարողա լինի ավելի մաքուր։